Limburg, overstromingen en verloren archieven

In 2021 hebben we in Limburg te maken gehad met overstromingen van diverse rivieren en beekjes die tot rivieren aanzwollen door hevige regenval. We schrijven dit nu vooral toe aan klimaatverandering, en het feit dat alle regenwater snel afgevoerd wordt naar de rivieren. Heel veel is bestraat, en het water kan niet wegzinken. Uiteraard is dat een van de oorzaken waarom het heden veel regelmatiger voorkomt, maar ook vroeger kwam het wel voor dat mensen grote "wateroverlast" hadden. 

Noodweer te Terlinden
Zo stortte begin juli 1855 na een hevig noodweer het huis van het gezin van Theodorus Dubois gelegen te Terlinden onder Gulpen in. Dit had blijkbaar te maken met een slecht onderhouden greppel, waardoor het water vat kreeg op zijn waarschijnlijk lemen huis. 
Theodorus was herbergier en landbouwer te Terlinden en een oudere broer van mijn rechtstreekse voorouder Jan Frans Dubois. Hij was gehuwd met Anna Deckers. Het gezin verhuisde daarna naar Heure-le-Romain, om in de mijnbouw aan de kost te komen.

Het riviertje de Gulp op pinkstermaandag 1749
Recent kwam ik nog een ander interessant voorval tegen, hetgeen ook te maken had met wateroverlast, maar ons ook een verklaring kan geven waarom archiefstukken soms verloren danwel zwaar beschadigd zijn.
Op 29 oktober 1777 verschenen voor notaris J.H. Lamberts residerende te Gulpen, Cordula en Willem Wolf Ploem, kinderen van wijlen de deurwaarder en gerechtsbode Jan Ploem, woonachtig te Gulpen. Ze verklaarden op verzoek van de heer baron de la Roche, dat in hun huis te Gulpen in de voorkamer gedurende een groot aantal jaren de gerechtskamer vergaderde. De griffiekast stond ook in die kamer.
In het jaar 1749 op pinkstermaandag (26 mei 1749?) "s'achtermiddags geheel schielijk alhier was ontstaan eene overstrominge van de rivier de gulp". Het water steeg zo snel, dat het water niet alleen in de voorkamer was gekomen, maar ook de griffiekast omver wierp.
De schepen van Auw, die secretaris was van Gulpen, hield die kast altijd zeer goed gesloten. Toen het water weer omlaag ging hadden beide getuigen met eigen ogen gezien dat de kast ondanks de val nog steeds gesloten was, en in hun voorkamer lag.

De dag erna kwam schepen van Auw de kast openmaken, en hebben ze zelf gezien dat de papieren nat waren en onder wat slijk zaten, maar er was niets uit de kast verdwenen. Alle papieren werden door hun vader zo goed als mogelijk gereinigd en op koorden in de kamer gehangen, 
Toen ze droog waren kwam de heer van Auw om ze weer terug in de kast te stoppen. Verscheiden papieren "apparant processen" waren in "rode koortjes bij de andere gebonden". Ze verklaren zich dit alles te herinneren alsof het kort geleden gebeurd was. (HCL, not. arch. 09.001, not. Lamberts Gulpen, nr 451, scan 458/459)